Zakon o izmenama i dopunama Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje
Zakon o izmenama i dopunama Zakona o doprinosima za obavezno socijalno osiguranje ("Sl. glasnik RS", br. 118/2021 - dalje: Zakon) stupa na snagu osmog dana od dana objavljivanja u "Sl. glasniku RS", odnosno 17. decembra 2021. godine, a primenjuje se od 1. januara 2022. godine, osim odredaba člana 7. Zakona koje se primenjuju od 1. marta 2022. godine
Naime, zakonodavac ovim Zakonom uvodi izmene u odnosu na stope po kojima se obračunavaju i plaćaju doprinosi, odnosno smanjuje stopu za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje sa 25,5% na 25%.
Zakon dalje izbacuje odredbu koja uslovljava korišćenje prava na oslobodjenje na plaćanje doprinosa propisano odredbama čl. 45d Zakona, a koja se odnosi na poslodavaca propisivajući da poslodavac mora da bude osnovan u periodu zaključno sa 31. decembrom 2021. godine kako bi imao pravo da koristi pomenuto oslobodjenje iz ovog člana.
U nastavku, odredbama sledećeg člana 45đ propisano je da poslodavac koji je na dan 31. decembra 2020. godine imao najviše 30 zaposlenih i koji u bilo kom trenutku u periodu od 1. januara 2020. godine zaključno sa 31. decembrom 2021. godine zaključio, odnosno od 1. januara 2022. godine do 31. decembra 2025. godine zaključi sa kvalifikovanim novozaposlenim licem ugovor o radu u skladu sa zakonom kojim se uređuju radni odnosi i koji to lice prijavi na obavezno socijalno osiguranje u Centralni registar obaveznog socijalnog osiguranja, oslobađa se obaveze plaćanja doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje na teret zaposlenog i na teret poslodavca, za zaradu tog lica isplaćenu zaključno sa 31. decembrom 2025. godine. Dalje, shodno zakonskim odredbama poslodavac u skladu sa ovim članom ne može da ostvari oslobođenje od plaćanja doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje po osnovu zarade isplaćene u periodu od 1. januara 2023. godine do 31. decembra 2025. godine za kvalifikovano novozaposleno lice iz st. 5. i 6. ovog člana, sa kojim je zaključio ugovor o radu posle 30. juna 2021. godine, a koje je prethodno u bilo kom trenutku posle 1. januara 2020. godine bilo zaposleno kod poslodavca koji je prema redovnom godišnjem finansijskom izveštaju za 2020. godinu imao prosečno više od 30 zaposlenih.
Pred toga, zakonskim odredbama istog člana dododano se proširuje pojam novokvalifikovanog lica uvodeći se da se sada kvalifikovanim novozaposlenim licem smatra se i lice koje u periodu od 1. januara 2019. godine do 31. decembra 2021. godine nije imalo status osiguranika zaposlenog, odnosno osiguranika samostalnih delatnosti koji je osnivač odnosno član privrednog društva koji je u radnom odnosu u privrednom društvu čiji je osnivač odnosno član, a koje je u tom periodu imalo status osiguranika samostalnih delatnosti kao preduzetnik, ukoliko status osiguranika zaposlenog, odnosno osiguranika samostalnih delatnosti koji je osnivač odnosno član privrednog društva koji je u radnom odnosu u privrednom društvu čiji je osnivač odnosno član stekne u periodu od 1. januara 2022. godine do 30. aprila 2022. godine zasnivanjem radnog odnosa kod poslodavca iz stava 3. ovog člana ili kod drugog poslodavca koji je na dan 31. decembra 2020. godine imao najviše 30 zaposlenih.
Oslobođenje iz ovog člana, propisano je da može da ostvari i poslodavac koji započne obavljanje delatnosti posle 31. decembra 2021. godine ukoliko u periodu korišćenja oslobođenja nema povezana pravna lica u smislu zakona kojim se uređuje porez na dobit pravnih lica. Zakon dalje dodatno predviđa slučajeve i kada dolazi do gubitka pomenutog prava na oslobođenje i to:
- U slučaju da poslodavac smanji broj zaposlenih u odnosu na dan 31. decembar 2019. godine, prestankom radnog odnosa lica koje se ne smatra kvalifikovanim novozaposlenim licem u odnosu na da 31. decembar 2019. godine,
- Ukoliko Poslodavac u bilo kom momentu u period korišćenja poreskog oslobodjenja bude imao povezana lica.
U nastavku, Zakon predvidja oslobađanje od obaveze plaćanja doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje na zarade isplaćenje u odredjenom period u skladu sa zakonom i to u stopama 85%, 75%, 65%, 55%.
Zakon dodatno precira pojam kvalifikovanog novozaposlenog lica, stoga se navedenim novozaposlenim licem ne smatra lice koje je u periodu od 1. januara 2019. godine do 30. aprila 2022. godine imalo status korisnika starosne, prevremene starosne ili invalidske penzije.
Pred toga, Zakon uvodi novi član 45ž kojim se predvidja poresko oslobodjenje u 100% za obaveze plaćanja doprinosa za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje na teret zaposlenog i na teret poslodavca, za zaradu tog novozaposlenog lica, isplaćenu zaključno sa 31. decembrom 2024. godine.
Istim članom, zakonodavac definiše pojam novozaposlenog lica te predvidja da se novozaposlenim licem iz ovog člana Zakona smatra se lice koje u periodu od 1. januara 2019. godine do 28. februara 2022. godine nije imalo status osiguranika zaposlenog, osiguranika samostalnih delatnosti kao preduzetnik, odnosno osiguranika samostalnih delatnosti koji je osnivač, odnosno član privrednog društva koji je u radnom odnosu u privrednom društvu čiji je osnivač odnosno član, a koje je status osiguranika zaposlenog, odnosno status osiguranika samostalnih delatnosti koji je osnivač odnosno član privrednog društva koji je u radnom odnosu u privrednom društvu čiji je osnivač odnosno član steklo u periodu od 1. marta 2022. godine do 31. decembra 2022. godine zasnivanjem radnog odnosa kod poslodavca iz stava 1. ovog člana ili kod drugog poslodavca i koje ostvaruje mesečnu zaradu veću od 76.500 dinara. Zatim dalje previdja da se doprinosi za obavezno penzijsko i invalidsko osiguranje za novozaposleno lice, za koje se ostvaruje pravo na oslobođenje od plaćanja doprinosa, plaćaju iz budžeta Republike, a za potrebe ostvarivanja prava iz penzijskog i invalidskog osiguranja smatraju se plaćenim u momentu dospelosti.
Pored navedenog, uvodi se da poslodavac po zasnivanju radnog odnosa nema pravo da koristi oslobodjenje za predmetno lice u slučaju da poslodavac za određeno lice koristi bilo koju vrstu podsticaja koji su uređeni odgovarajućim zakonom, uključujući naknade koje, u okviru programa i mera aktivne politike zapošljavanja, plaća Nacionalna služba za zapošljavanje u skladu sa zakonom kojim se uređuje zapošljavanje i osiguranje za slučaj nezaposlenosti, osim kada koristi oslobođenje u skladu sa odredbom zakona kojim se uređuje porez na dohodak građana koja se odnosi na istu vrstu olakšice.
Dalje, relevantnim odredbama Zakona propisuje i novo oslobodjenje za poslodavca i to poslodavca koji u okviru svoje delatnosti na teritoriji Republike obavlja istraživanje i razvoj, tako da se oslobađa obaveze plaćanja 70% obračunatog i obustavljenog poreza iz zarade lica koja su neposredno angažovana na poslovima istraživanja i razvoja, srazmerno vremenu koje takva lica provedu na poslovima istraživanja i razvoja u odnosu na puno radno vreme. Medjutim, poslodavac po zasnivanju radnog odnosa nema pravo na prethodno pomenuto poresko oslobodjenje kada za određeno lice koristi bilo koju vrstu podsticaja koji su uređeni odgovarajućim zakonom, osim kada koristi oslobođenje u skladu sa odredbom zakona kojim se uređuju doprinosi za obavezno socijalno osiguranje koja se odnosi na istu vrstu olakšice. Ovo ograničenje u pravu na korišćenje podsticaja shodno odredbama ovog člana Zakona ne odnosi se na poslodavca koji koristi pravo na dvostruko priznavanje troškova koji su neposredno povezani sa istraživanjem i razvojem u skladu sa zakonom kojim se uređuje porez na dobit pravnih lica.
